Samenvatting en aanbevelingen
Prof. Dr. Marianne Junger1
Dr. Lorena Montoya1
Prof. Dr. Pieter Hartel1
Margo Karemaker2
Januari 2013
1 Universiteit Twente
2 Saxion Hogeschool
Dit onderzoek beschrijft de invloed van ICT op de ’traditionele’ misdrijven door te onderzoeken hoe delicten als inbraak, overvallen en fraude doordrongen zijn van ICT.
In totaal zijn 136 woninginbraken, 140 commerciële inbraken, 259 bedreigingen en 274 fraudezaken onderzocht. Uit de resultaten blijkt dat gebruik is gemaakt van ICT bij 16% van de bedreigingen. Het gaat hier om een breed scala van conflicten en problemen zowel privé als zakelijk, waarin de aangevers worden bedreigd en waarbij dat deels gebeurt via internet, dit wil zeggen via chatrooms en internetsites, of via email en soms via de telefoon (SMS).
41% van de fraudezaken is digitaal, bij 5% van de fraudezaken vond een digitale inbraak plaats. Onder de digitale fraudes gaat het hoofdzakelijk om twee typen zaken, ten eerste ‘marktplaats fraude’ dat wil zeggen dat op internet goederen zijn gekocht die niet zijn geleverd, en ten tweede bankfraude, waarbij geld van de rekening van de aangever is gehaald. In deze gevallen kan de verdachte door middel van de inbraak informatie vinden die hem vervolgens helpt geld van de rekening van het slachtoffer te halen.
Onder woninginbraken was in 3% van de zaken sprake van inzet van digitale middelen, vooral na afloop van het delict. Hier gaat het om zaken waarbij de verdachte tijdens de inbraak persoonsgegevens en pasjes steelt en hiermee vervolgens geld van de bankrekening van het slachtoffer wordt gehaald.
Bij commerciële inbraken kwam het gebruik van ICT niet voor. Wel was opvallend dat juist bij commerciële inbraken digitale opsporingsmiddelen, zoals camerabeelden, vaak helpen om een verdachte aan te houden.
De belangrijkste conclusies van het onderzoek zijn:
- ICT speelt een grotere rol in gangbare delicten dan gedacht.
- ICT zorgt voor een aantal verschuivingen in dader en slachtofferprofiel. Digitale criminaliteit lijkt de delicten enigszins te feminiseren en te verjongen. Dit is in het huidige onderzoek vastgesteld en ook eerder in Nederlands en buitenlands onderzoek. Ook zijn betrokkenen vaker van Nederlandse afkomst. De fysieke afstand tussen dader en slachtoffer neemt toe bij digitale delicten, toch is bij slechts een klein deel van de delicten (14% of minder) of de dader of het slachtoffer in het buitenland. Opmerkelijk is dat vooral natuurlijke personen slachtof-fer zijn van digitale fraude, terwijl bedrijven vaker slachtoffer zijn van traditionele fraude.
- De registratie van de ICT gerelateerde MO laat te wensen over.
De belangrijkste aanbevelingen zijn:
- De politie zou meer aandacht kunnen besteden aan de digitale MO door een gestructureerde intake instructie te gebruiken en door de verbalisanten met het oog hierop beter op te leiden;
- Ontwerp een portal waar burgers zelf aangifte kunnen doen over delicten zoals marktplaats fraude en phishing;
- Ontwerp een portal waar burgers informatie kunnen uploaden om hun aangifte voor alle strafrechtelijk delicten te ondersteunen;
- Ontwerp een systeem dat uit open en politiebronnen een vooringevuld aangifte formulier produceert;
- Herhaal het hier beschreven onderzoek regelmatig om trends te signaleren
- Herhaal het onderzoek, eventueel aangevuld met andere vormen van criminaliteit in het buitenland om de samenwerking met politie korpsen elders te intensiveren.